In de put? 20 voorbeelden om jezelf eruit te denken

Ben je ergens door van slag? Vaak komt dit omdat je in ‘moetens’ denkt: je eisen aan het leven zijn onrealistisch hoog, of je denkt iets zonder de feiten kritisch te hebben bekeken. Daarom bepaal je zelf voor een groot deel je emotionele lot. Niet helemaal natuurlijk. Want je genen en de manier waarop je bent grootgebracht, doen ook een duit in het zakje. Maar met gedachten à la deze twintig voorbeelden uit de cognitieve therapie – die wél realistisch en waar zijn – denk je jezelf in veel gevallen uit de put!

 

Cognitieve therapie: je gedachten kritisch onder de loep nemen, oftewel: leren feitelijk te denken en daarmee je eigen rechter te zijn, is tegenwoordig een van de meest toegepaste behandelmethoden in de psychologenpraktijk. De methode geldt als de best onderzochte en meest effectieve voor een grote diversiteit aan emotionele problemen. Over cognitieve therapie schreef ik ook: ‘Voel je je rot? Doe een ABC’tje!’.

 

Cognitieve therapie: ‘willen’ in plaats van ‘moeten’

 

Ben je bang dat:

• je niet de moeite waard bent omdat bepaalde mensen niet aardig tegen je doen?
• jij, je kind of partner een dodelijke ziekte krijgt omdat dit het einde van de wereld zou zijn?
• je in de goot belandt als je ontslagen wordt?
• je geliefde bij je wegloopt en je nooit meer gelukkig zult zijn?
• je de rest van je leven moet lijden omdat je iets heel stoms hebt gedaan, dus dit eigenlijk verdient?

 

Dan volgen hier twintig voorbeeldgedachten uit de cognitieve therapie om een einde te maken aan dit soort veelvoorkomende (maar niet gezonde!) gevoelens van overbezorgdheid, verlammende angst, paniek en de neiging om bepaalde dingen zo verschrikkelijk voor te stellen, dat ze onoverkomelijk lijken! Je zult zien dat het uitbannen van irreële en onbewezen gedachten in de kern vaak neerkomt op het vervangen van ‘moetens’ door ‘willens’…

 

Zo denk je jezelf uit de put: 20 voorbeelden

 

1. Ik wil graag succes hebben, waardering krijgen of het makkelijk hebben, maar ik hoef het niet te hebben. Ik ga namelijk niet dood als ik het niet krijg. Ik kan ook (redelijk) gelukkig zijn zonder, al is het misschien minder gelukkig dan met.
2. Er is geen enkel bewijs dat ik moet slagen, maar het zou natuurlijk wel heel fijn zijn als het lukt.
3. Geen enkel leven is zonder problemen en het mijne dus ook niet. Ik kan leren van problemen of er m’n voordeel mee doen.
4. Er is geen enkele reden waarom ik geen geliefde mag verliezen. Het is natuurlijk wel heel rot als dat gebeurt, maar ook weer niet het einde van de wereld. Ik kan nog steeds gelukkig zijn, al is het misschien niet zo gelukkig als met hem of haar.
5. Dat mijn opvoeders en/of leraren te weinig aandacht aan mij besteedden is heel jammer; dat was kennelijk hun zwakke kant. Maar daarmee zijn ze nog niet totaal waardeloos.
6. Dat ik zo intelligent ben, zo m’n best doe, er zo mee bezig ben, zo graag wil slagen of wat dan ook, betekent nog niet dat ik het verdien of dat het verplicht of noodzakelijk is dat ik de juiste dingen doe. Anders was dat namelijk wel altijd zo.
7. Er bestaat geen natuurwet die zegt dat mensen die ik belangrijk vind van mij moeten houden of mij moeten respecteren. Het is niet afschuwelijk en catastrofaal als dat niet gebeurt. Het is wel vervelend, maar niet levensbedreigend. Andersom vind ik ook niet iedereen aardig.
8. Er zullen altijd mensen zijn die mij onaardig of oneerlijk behandelen. Maar dat betekent nog niet dat ze door-en-door slecht zijn en het ‘verdienen’ om veroordeeld en gestraft te worden. Ze doen ook goede (of op z’n minst neutrale) dingen en gedragen zich niet heel hun leven zo.
9. Ik hoef geen goede baan te hebben of te houden, maar ik zou het natuurlijk wel heel graag willen. Dus ik ga op banenjacht net zolang tot ik er één heb.
10. Het is heel jammer als ze me zouden uitlachen als ik die toespraak hou, maar dan is alleen mijn toespraak niet goed genoeg. Het betekent niet dat ik slecht, dom of belachelijk ben.
11. Het doen van deze klus is gewoon zo moeilijk als hij is. Ik vind de moeite die het kost heel vervelend, maar de narigheid die ik krijg als ik het niet doe, vind ik nog vervelender. Dus aan het werk!
12. Ik kan niet aantonen dat het noodzakelijk is dat er overal goede verkeersborden en straatnaamborden hangen. Het is heel rot dat stedenbouwers zich daar minder mee bezighouden dan ik zou willen, maar ik kan de weg uiteindelijk toch vinden.
13. Ik hoef niet per se de beste tv voor mijn geld te hebben. Misschien kom ik met een slecht toestel thuis, of één waarvoor ik teveel heb betaald. Dat is dan flink balen, maar de balans slaat nog altijd door naar het positieve, want ik kan er nog steeds een hoop plezier aan beleven. Als ik geen risico durf te nemen, door er uiteindelijk één te kiezen, dan kan ik van geen enkel tv-programma genieten.
14. Mensen maken nu eenmaal fouten en domme keuzes, dus ik ook. Maar niet altijd. En ik hoef ook niet veroordeeld te worden als ik ze maak. Ik kan besluiten mezelf te accepteren, maar niet m’n verkeerde beslissingen, en van m’n fouten te leren.
15. Als ik het niet voor elkaar krijg de meest geschikte opleidingsrichting met de beste leraren te kiezen (wat natuurlijk de voorkeur heeft), en gewoon de schoolregels accepteer, ben ik nog geen slappeling. Ik accepteer alleen de normale regels en beperkingen.
16. Narigheid hoort nu eenmaal bij elk beroep. Heel vervelend. Maar als ik niet bereid ben dat te accepteren, heb ik straks helemaal geen beroep en nog meer narigheid.
17. Als geen enkele man of vrouw me wil hebben, ben ik nog geen mislukkeling. Ik ben dan mislukt in het vinden van een leuke partner, maar kan het daarom nog wel met mezelf vinden. Er zijn een hoop andere dingen waarvan ik kan genieten, zelfs als ik nooit een geschikte partner vind.
18. Het zou heel vervelend zijn als ik mijn hele leven maar weinig verdien. Maar ik kan me uit de naad werken om meer te verdienen. En als dat niet lukt, kan ik m’n uitgaven beperken en proberen één van de gelukkigste mensen te worden die van heel weinig moet rondkomen.
19. Stel dat ik zeker weet dat terroristen mij binnenkort doden, dan is dat verdrietig, frustrerend, stom en onnodig, maar als (sommige) mensen nu eenmaal zo zijn, dan zijn ze nu eenmaal zo. Dat houd je nooit helemaal tegen. Wat ik in ieder geval wel kan doen is van de laatste momenten van m’n aardse bestaan zoveel mogelijk proberen te maken, zoals liefhebben en naar prachtige muziek luisteren.
20. Ik ben nooit waardeloos of een mislukkeling omdat ik mezelf angstig of boos maak. Ik ben alleen maar iemand met een paar stomme en onbruikbare denkbeelden, die ik – door er hard aan te werken – kan veranderen!

 

Oefening baart kunst

 

Voel je je al beter? Misschien nog niet meteen, want het vergt best wat oefening – en onderhoud – om zo te denken.

Of denk je: mag ik me dan helemaal nergens meer druk om maken? Niks moet en alles mag! ;-). Je negatieve gedachten ombuigen naar positieve is vooral een handig hulpmiddel om jezelf tot bedaren te brengen als je je ‘ongezond’ druk maakt over iets.

Wil je jezelf verder bekwamen in het ‘al denkend’ aanpakken van je emotionele problemen? Dan is het boek ‘Moeten maakt gek‘, waaruit de genoemde voorbeelden komen, zeker de moeite van het lezen waard! Eén van de twee schrijvers: Albert Ellis, is een van de invloedrijkste psychotherapeuten van deze tijd. Hij ontwierp de Rationeel-Emotieve Therapie: een vorm van cognitieve therapie, waarin het veranderen van je manier van denken centraal staat.

 

Veel psychiaters, psychologen en psychotherapeuten passen cognitieve therapie overigens toe in combinatie met gedragstherapie. Cognitieve gedragstherapie pakt de negatieve gedachten én het gedrag aan die problemen in stand houden. Deze therapievorm is onder meer zeer effectief bij angsten, depressie, verslaving en eetstoornissen.

 

Heb jij een favoriete gedachte om jezelf uit de put te denken? Leuk als je ‘m met ons deelt!

 

[Bron: Moeten maakt gek, A. Ellis & W. Backx; Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie]