Deze 3 drijfveren bepalen je sociale gedrag

Het zou natuurlijk makkelijk zijn als je altijd kunt doen en zeggen wat je wilt en volledig je eigen gang kunt gaan. Je nooit iets aantrekken van de mening van anderen; altijd eerlijk zijn (‘je kapsel ziet er niet uit!’); anderen steeds voor je karretje spannen… Maar dat doe je niet: je gedraagt je over het algemeen sociaal, in ieder geval binnen ‘jouw’ groepen. Waarom? Omdat je drie basale menselijke drijfveren hebt: beheersing, verbondenheid en waardering.

 

Drijfveer 1: Hebben, hebben, hebben

 

De eerste reden waarom je je sociaal gedraagt, is omdat je zoveel mogelijk wilt hebben van wat je belangrijk vindt; je wilt zoveel mogelijk beloningen krijgen in het leven. Bijvoorbeeld een mooi dak boven je hoofd, een lieve partner en een goedbetaalde en uitdagende baan. Daarvoor moet je dingen beheersen en heb je andere mensen nodig.

 

Want stel: je wilt die ene droombaan veroveren. Dan helpt het je om een goed beeld te krijgen van de managers’ behoefte en om jezelf goed genoeg te kennen om een overtuigend verhaal over je kwaliteiten te houden. Met andere woorden: je wilt dingen proberen te begrijpen en voorspellen; het gevoel hebben dat je ze ‘beheerst’. Daarvoor ga je op zoek naar de ‘juiste’ meningen en overtuigingen om het ‘juiste’ te doen. Je gedraagt je dus op een manier die waarschijnlijk tot de meest veelbelovende resultaten leidt, op basis van de meest betrouwbare en nauwkeurige informatie die je kunt vinden.

 

En daarom trek je je wél iets aan van de mening van anderen en van de heersende normen en waarden; je hebt andere mensen namelijk nodig om een ‘juiste’ kijk op de werkelijkheid te krijgen. Als meer mensen zo denken, zal ik het wel bij het juiste eind hebben, denk je. Ben je het niet met een ander eens? Dan maakt dat je onzeker en voelt je je niet comfortabel. Daardoor sta je open voor beïnvloeding, totdat je het wel met elkaar eens bent of andere, gelijkgestemde mensen hebt gevonden.

 

Over normen en waarden schreef ik het artikel ‘3 trucs met normen en waarden die je moet kennen’.

 

Drijfveer 2: Love me tender

 

De tweede reden om je sociaal te gedragen, is omdat je je verbonden wilt voelen: je wilt ondersteuning krijgen en leuk gevonden en geaccepteerd worden door mensen en groepen om wie je geeft en die je waardeert. Dan moet je natuurlijk ook aardig terug doen. Daarom zeg je dus niet zomaar iets negatiefs over iemands uiterlijk en laat je de vervelende karweitjes niet altijd door anderen opknappen.

 

Hoe je dat zoeken naar verbondenheid met andere mensen nog meer doet? Door je aan te passen aan de standaarden van ‘jouw’ groepen, zoals je familie, de organisatie waar je werkt, je land… Zelfs als dat ‘vernietigend’ is voor de mensen die erbuiten vallen. Voor leden van groepen die met elkaar in conflict zijn, denk aan Islamitische Staat en de Syrische regering, of aan de Israëli’s en Palestijnen, zijn acties die ten goede komen aan de eigen groep (de drijfveer ‘verbondenheid’) vaak zelfs belangrijker dan vrede.

 

Drijfveer 3: Spiegeltje, spiegeltje aan de wand…

 

‘Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is er het mooiste van het land?’ Dan wil je natuurlijk niet Sneeuwwitje in de toverspiegel zien. De derde reden voor sociaal gedrag is namelijk dat iedereen streeft naar waardering van zichzelf en ‘het zijne’. Je wil jezelf en andere mensen of groepen waarmee je omgaat in een positief licht zien. Denk aan je vrienden, sportclub en zelfs bezittingen.

 

Daarom ben je positief bevooroordeeld, en dus socialer, ten opzichte van jezelf en mensen en dingen die ‘bij je horen’. Daarom hecht je ook meer waarde aan de mening van je partner of vrienden dan die van de buren. En passant bekijk je alles en iedereen daarbuiten veel kritischer. Daarover schreef ik ‘Een denkfout die iedereen maakt’.

 

Een voorbeeld van ‘socialer zijn voor jezelf dan een ander’ is dit:

Stel: iemand die je kent wil z’n telefoon verkopen op Marktplaats. Voor welk bedrag adviseer je hem die te verkopen?

Denk je nu in dat het jouw telefoon is. Welke vraagprijs vul je dan in op de advertentiepagina?

Heb je hem? 🙂

 

Nu weet je dus waarom je je eigen cultuur (in veel opzichten) beter vindt dan andere culturen, waarom je je graag aansluit bij kerken, healthy lifestyle goeroes, de wetenschap (ik dus ;-)) of welke instantie dan ook ‘om de wereld beter te begrijpen’, waarom je je rot voelt als je ergens buitenstaander bent of het contact met een dierbare niet lekker loopt en waarom je jezelf leuker vindt dan menig ander.

 

Het draait allemaal om onze diepste drie sociale drijfveren: beheersing, verbondenheid en waardering!

 

Denk je nu: er is toch ook een hoop asociaal gedrag in de wereld? Dat komt onder andere omdat niet iedereen zijn dagelijkse portie beheersing, verbondenheid en waardering bij dezelfde mensen zoekt. En niet iedere groep deelt dezelfde normen en waarden. Er kan natuurlijk ook sprake zijn van een psychische stoornis, zoals narcisme of een antisociale persoonlijkheidsstoornis. En wat ook meespeelt: de één heeft een vriendelijker karakter dan de ander…

 

Sociale drijfveren… heeft dit artikel je geholpen om meer te begrijpen van je eigen en andermans (a)sociale gedrag?

 

[Bron: Social Psychology, E.R. Smith e.a.; Psypress.co.uk/smithandmackie]