Waarom oordelen mensen toch zo snel over anderen? Dat denk je soms geërgerd als iemand een negatief etiket op je plakt. Maar jij doet het óók, al probeer je misschien van niet. Over het hoe en waarom schreef hoogleraar sociale psychologie, spreker en schrijver Roos Vonk het boek ‘De eerste indruk‘. Onlangs verscheen hiervan de zevende (!), geheel herziene druk. Die jij kunt winnen. Wat blijkt? Het is gewoon ondoenlijk: bewust een goede eerste indruk maken. Dus sla al die goedbedoelde adviezen maar in de wind.
Quick and dirty
Bij sollicitaties, verkoop of dating. Als je voor het eerst naar je schoonfamilie gaat. Of nieuwe mensen ontmoet op vakantie. Nou ja, eigenlijk altijd en overal speelt de eerste indruk een belangrijke rol. In no time vormen mensen zich een indruk van elkaar. Je brein registreert iemands aantrekkelijkheid al binnen 0,2 seconden, nog voordat je de persoon bewust hebt gezien. En bij de ontmoeting met een sollicitant, nemen werkgevers hun beslissing over een kandidaat vaak al binnen een paar minuten.
Eén plus één is twee
Alsof dat nog niet genoeg is, verandert die snelle eerste indruk vervolgens in een gekleurde bril, waardoor je de volgende indrukken van iemand ziet. Was je eerste indruk negatief? Dan associeer je een nieuw kenmerk, bijvoorbeeld ‘kritisch’, met ‘ontevreden’ en ‘veroordelend’. Na een positieve eerste indruk denk je bij ‘kritisch’ juist eerder aan iemand die goed nadenkt en niet alles voor zoete koek slikt. Vandaar dat die eerste indruk zo belangrijk is.
Niet paranormaal begaafd
Het vervelende is dat mensen er weinig aan kunnen doen dat ze zo snel conclusies verbinden aan een eerste indruk. Zo zijn we nu eenmaal voorgeprogrammeerd. Voor onze verre voorouders was het namelijk van levensbelang om vliegensvlug bedreigingen waar te nemen. En omdat onze hersencapaciteit te beperkt is om overal bewust nauwkeurig op te letten, registreert ons brein al van alles zonder dat we het doorhebben. Zoals iemands:
- gezondheid (dit leid je bijvoorbeeld af aan een symmetrische, gave en niet bleke huid; heldere ogen; en glanzend haar);
- lichaamstaal (zoals mimiek en manier van lachen en bewegen, wat veel laat zien van je onbewuste gevoelens en gedachten);
- persoonlijkheidskenmerken (zoals zelfverzekerd of verlegen; spontaan of gesloten; vriendelijk of onvriendelijk; en impulsief of besluiteloos).
Dus denk je wel eens met enige trots iets als ‘ik voelde meteen aan dat hij vriendelijk is’? Ga er dan niet vanuit dat je bovennatuurlijke gaven hebt. Onbewust hebben je hersenen al geregistreerd dat deze persoon onder andere vaker dan gemiddeld knikt en lacht.
Vooroordelen
Doordat het vormen van een beeld van de ander zo vanzelf gaat, lijkt het alsof het zo is. Maar zonder dat je het doorhebt, voeg je zelf je eigen interpretatie toe, mét de nodige vooroordelen. Zo associeer je een leidinggevende functie met ‘die zal wel goed zijn’. Zelfs als iemand op basis van ‘kop of munt’ de leidersrol krijgt toebedeeld. In sommige situaties, zoals een sollicitatiegesprek of date, kan dat snelle etiketten plakken natuurlijk vervelende gevolgen hebben…
Maar ook al is een eerste indruk dus niet altijd juist en volledig: het beeld dat je de eerste twintig à dertig seconden van iemand krijgt, klopt vaak wél aardig. Dus je kunt af en toe gerust op je ‘intuïtie’ vertrouwen.
Een kansloze zaak?
Heb je geen goede eerste indruk gemaakt? Geen nood! Als mensen informatie krijgen die duidelijk in strijd is met hun eerste indruk, stellen ze die namelijk meestal wel bij.
Aan de andere kant: de kans voor een tweede ontmoeting krijg je niet altijd… En bovendien beïnvloeden iemands verwachtingen van jou, de manier waarop hij of zij je benadert. Andersom geldt dat ook. Zo vertel je geen geheimen aan iemand die je een flapuit vindt, waardoor je nooit te weten komt of je je vergist.
Om het zekere voor het onzekere te nemen, zijn er allerlei cursussen en websites met tips & tricks om je voordeel te doen met de vele onderzoeksresultaten die bekend zijn over ‘een goede eerste indruk maken’. Toch raadt Roos Vonk het af om ze toe te passen. Er zijn namelijk zoveel signalen die op elkaar inwerken en samen het totaalbeeld bepalen, dat het gewoon ondoenlijk is om ze allemaal te beheersen.
Indruk maken? Win ‘De eerste indruk’!
Ook al valt bewust een goede eerste indruk maken dus nog niet mee, interessant is het wel, om te weten:
- wat we registreren bij de eerste indruk;
- welk gewicht we toekennen aan de verschillende stukjes informatie;
- hoe we ons laten beïnvloeden door de context en onze belangen, wensen en doelen;
- hoe we er rekening mee houden dat mensen zich soms anders voordoen dan ze zijn;
- op welke manier we bij de eerste ontmoeting bezig zijn met ons eigen gedrag en hoe de ander op ons reageert, om ons eigen gedrag daar weer op af te stemmen.
En dat allemaal ook nog eens tegelijkertijd.
Daarom, én omdat het vol zit met aha-ervaringen en toegankelijk, praktisch en inspirerend is, vind ik het boek ‘De eerste indruk‘ van Roos Vonk een must read voor iedereen. En het leuke is: de schrijfster stelde een exemplaar beschikbaar om te verloten onder de lezers van dit blog. Wil je ‘m winnen? Reageer dan op dit blogbericht in de reactieruimte eronder. Op 5 september 2017 maak ik de winnaar op dit blog bekend.
Een goede eerste indruk maken: nu je er meer over weet, vind je het leuker of juist niet om nieuwe mensen te ontmoeten?
Jeanne
oktober 2, 2017Tja, dat brein van ons..het wil graag vooraan staan. Mijn ervaring bij de eerste indruk is dat ik een gedachte krijg, ik voel iets ergens bewegen in mijn lijf en op de een of andere wijze is er een emotie, waarschijnlijk van een heel oude ervaring. Dit maakt het een positieve of nog even afwachten ontmoeting.
De laatste jaren ben ik me meer bewust van mijzelf waardoor ik denk, haha, dat de ander een veel betere kans krijgt bij mij. Voor mij is het (nog) niet mogelijk zonder verwachting of oordeel te zijn. Ik vraag me af of dat kan als je je werkelijk bewust bent van wat er is.
Miriam
oktober 3, 2017Beste Jeanne, je omschrijft het heel levendig 🙂 . Mooi dat je je meer bewust bent van het ‘bewuste’ deel van je oordeelsvorming! Omdat een groot deel van je hersenactiviteit automatisch en onbewust verloopt, kun je niet van jezelf verwachten ooit zonder oordeel te zijn 😉 .
Clemens Laseur
oktober 22, 2019Goede morgen, Miriam.
Ik kwam niet bij toeval, want toeval bestaat niet, tegen wat ik hier op 23 oktober 2017 schreef.
Mijn gedachten erover zijn nog precies dezelfde
Wie won het boek?
Miriam
november 3, 2019Leuk om dat twee jaar later weer terug te lezen! Sylvia won het boek (zie de reacties hieronder).
nicole
september 10, 2017Fijne post. Dit haalt de druk van de ketel. Alleen al van de stress dat je een goede indruk moet maken zou je juist een slechte indruk gaan maken.
Anna
augustus 25, 2017Ik vind het leuk om nieuwe mensen te ontmoeten, en vind de eerste indruk toch wel belangrijk. Benieuwd hoe ik daar tegenaan kijk na het lezen van dit boek.
Amylia
augustus 24, 2017Hmmm… ik kan toch niet gewoon anders zijn dan mezelf vrees ik 🙂
Layla
augustus 24, 2017Gewoon je zelf blijven. Dat vind ik belangrijk.
Clemens Laseur
augustus 23, 2017Het proberen je beter voor te doen dan je bent is een bij voorbaat niet geslaagde actie.
De eerste indruk, die je op anderen maakt, wordt er niet door veranderd.
Zou dat wel het geval zijn, hetgeen dus niet zo is, wat zou je dan bereikt hebben?
Je hebt de ander een verkeerde indruk van jezelf gegeven.
Bovendien heb je ook jezelf verloochend.
Moraal.
Wees die je bent.
Er zijn al meer dan genoeg anderen.
Miriam
augustus 23, 2017Mooi gezegd, Clemens!
Clemens Laseur
augustus 24, 2017Ik doe altijd mijn best, Miriam.
Tot meer dan dat is niemand verplicht, want dat valt al helemaal niet mee.
Liesbeth
augustus 23, 2017Wat ik me ook altijd afvraag, hoe groot is de rol van je eigen stemming / gemoedstoestand bij het vormen van een eerste indruk? En is het mogelijk om je nog van een ‘verkeerde’ eerste indruk te ontdoen of te herzien?
Lijkt me een leuk boek om te lezen
Miriam
augustus 23, 2017Hoe groot die rol is weet ik niet, maar het speelt zeker mee. Gelukkig kun je – als je de kans krijgt voor een tweede ontmoeting – nog wel van een ‘verkeerde’ eerste indruk afkomen.
Sylvia
augustus 23, 2017Op dit moment ben ik druk aan het solliciteren. Beste een lastig gegeven dat de eerste indruk erg bepalend is op de uitkomst van een sollicitatiegesprek.
Ben erg benieuwd naar het boek van Roos Vonk.
Miriam
september 5, 2017Beste Sylvia, dan heb ik goed nieuws voor je! Je bent de gelukkige winnaar van het boek (nadat ik via Random.org het winnende reactienummer heb getrokken). Als je me een mailtje stuurt met je adres, komt het boek z.s.m. jouw kant op. Veel leesplezier alvast en succes met solliciteren! Ik zou het leuk vinden als je hier t.z.t. nog even laat weten wat jij van het boek vindt!
Sylvia
september 8, 2017Wat leuk!! Ik ben echt benieuwd naar het boek en zal zeker laten weten wat ik ervan vond. Hartelijk dank, ik ben er erg blij mee.
Sylvia
oktober 3, 2017Ik heb met veel plezier het boek gelezen en ben onder de indruk van de vele onbewuste processen die een rol spelen bij ‘de eerste indruk’. Roos Vonk is erin geslaagd dit op een zeer toegankelijke en leuke manier te beschrijven. Ook door de verhelderende tekeningen en testjes. Gezichtsuitdrukkingen, kleuren, kledingkeuzes, maar ook de context in alle mogelijke situaties.
Kortom, ik hoop dat ik me nu wat meer bewust ben van de onbewuste processen en daar ook mijn voordeel mee kan doen.
Voor iedereen die geïnteresseerd is in ‘sociale psychologie’ zeker een aanrader.
Miriam
oktober 3, 2017Hartstikke leuk dat je nog even laat weten wat jij van het boek vindt! En goed om te horen dat jij er ook van onder de indruk bent 😉
Mark
augustus 23, 2017Zakelijk gezien is dit onderwerp voor recruiters inderdaad heel ingewikkeld. Een goede recruiter gaat niet af op de eerste indruk. Daarom werkt een nieuwe baan via via vinden ook zo goed. De betrokkenen zijn die eerste indruk allang voorbij en kennen elkaar veel beter.
Anja
augustus 22, 2017En toch kun je je heel erg vergissen in mensen omdat ze voleerde acteurs zijn en de eerste indruk wel degelijk heel goed was 😉
Miriam
augustus 23, 2017Inderdaad is niet elke eigenschap op basis van de eerste indruk goed in te schatten. Verlegenheid of extraversie bv. wel, maar emotionele stabiliteit of tolerantie weer moeilijker.
Judith
augustus 22, 2017Goed om te weten dat je minder invloed hebt over hoe je overkomt dan dat ik had gedacht! Scheelt weer een hoop poeha om een goede indruk te maken ?. Bovendien ben je toch weer afhankelijk van hoe de ander dat interpreteert, dus gewoon lekker jezelf blijven. Soms heb je geluk en tref je iemand met wie het klikt, soms niet. Leuk onderwerp in ieder geval!
Miriam
augustus 23, 2017Thanks! Ik dacht ook: is dat even relaxed 🙂
Manon
augustus 22, 2017Ik maak me best wel vaak druk om mijn eerste indruk maar ach blijf altijd mezelf
Marijke
augustus 22, 2017Klopt helemaal. Had ooit eens een gesprek en bij het voorstellen wist ik het al. Geen klik. De rest was dus eigenlijk zonde van mijn tijd, want ik ging niet door naar de volgende ronde
Femke
augustus 22, 2017Heb onlangs veel gesolliciteerd, en merkte inderdaad dat het ene gesprek heel anders liep dan het andere hier door! Best bijzonder eigenlijk.
Ben benieuwd naar dat boek!
nicole
augustus 22, 2017Eigenlijk wel zo relaxt zeg! Dat je er dus eigenlijk weinig aan kunt doen. Dat haalt de druk van de ketel.
Sandra
augustus 22, 2017Ik maak me dus echt nooit druk om de eerste indruk die ik maak. Ik ben nu eenmaal gewoon wie ik ben, iets anders kan ik er niet van maken. 😉
Renata
augustus 22, 2017Ik heb ook altijd direct een buikgevoel, maar ik geef iedereen altijd een eerlijke kans – welja dat probeer ik toch – denk ik 🙂