Rouwverwerking: hoe doe je dat?

“Hoe laat je oude pijn los?”, vroeg een lezer in de Passievoorpsychologie-enquête. Ben jij hier ook benieuwd naar? Lees dan dit gastblog van Nicole Schasfoort, die begeleiding biedt bij rouwverwerking. Zoals na het verlies van een dierbare, je baan, een vriendschap of je gezondheid. Ze werkt als relatie- en gezinstherapeut bij een grote GGZ-instelling. Én heeft haar eigen Coaching- en therapiepraktijk in Eindhoven. Zelf maakte ze ook een rouwvolle periode door.

 

[GASTBLOG]

 

Mijn persoonlijke ervaring met rouwverwerking

 

Ik kwam op relatief jonge leeftijd in aanraking met rouwverwerking: toen ik 28 was, verloor ik mijn partner. We waren elf jaar bij elkaar en woonden samen.

Mijn leven stond van het ene op het andere moment op zijn kop. Ik kon twee maanden niet werken en kwam in een achtbaan van emoties terecht. Ik moest hard aan de slag om door deze fase in mijn leven heen te komen.

Gelukkig had ik een aantal lieve mensen met een luisterend oor om me heen, bij wie ik keer op keer terecht kon met mijn emoties. Zij luisterden echt, oordeelden niet en stonden voor me klaar. Ook hielpen boeken met ervaringsverhalen van jonge weduwen me enorm. Daarin vond ik herkenning en erkenning voor die verwarrende emoties. En de hoop dat het allemaal weer goed zou komen, ondanks het verlies.

Na twee jaar waren de scherpe kanten van het verlies af. Ik legde nieuwe contacten met mensen, om samen leuke activiteiten te ondernemen. Inmiddels ben ik alweer negen jaar samen met mijn huidige echtgenoot. Het leven lacht me wat dat betreft weer toe.

 

Positieve kanten aan het verlies

 

Terugkijkend op die rouwperiode, kwam ik tot het besef dat het verlies van mijn partner me ook positieve dingen bracht, ondanks het verdriet. Als persoon ben ik er bijvoorbeeld veel sterker door geworden: zo leerde ik wat ik wel en niet wil in een relatie. Ook kreeg ik nieuwe vriendschappen.

Mijn persoonlijke ervaring en kennis over rouw – ik werk al jaren in de geestelijke gezondheidszorg en volgde aanvullende cursussen op dit gebied – kon ik al vroeg in de relatie met mijn huidige man goed gebruiken. Dat was op het moment dat zijn moeder overleed.

Ik kon hem daarin goed steunen en kreeg daarbij ook weer nieuwe inzichten. Zo is het verlies van een dierbare voor niemand hetzelfde. Mijn man ervoer het verlies van zijn ouders bijvoorbeeld heel anders dan zijn broers en zussen.

 

Wat is rouwen?

 

Rouw treedt niet alleen op bij het verlies van een dierbare: ook het verlies van bijvoorbeeld werk, relatie, huwelijk, vriendschappen of gezondheid kan voor een rouwreactie zorgen. Net als een kinderwens die komt te vervallen; je kinderen die het ouderlijk huis verlaten, om op eigen benen te gaan staan; en met pensioen gaan.

Rouwverwerking is geen ziekte: het is de normale aanpassing aan een verlies. Je staat voor de taak je heden en toekomst aan te passen aan de nieuwe situatie, waarin die ander of hetgeen je verloren bent er niet meer is. Dit kan ook je relatie met andere mensen beïnvloeden.

 

Symptomen van rouwverwerking

 

De gevoelens die bij rouw voorkomen, zijn divers en vaak onvoorspelbaar. Soms ben je intens verdrietig, soms verdoofd, dan weer heb je schuldgevoelens. Het gevoel in de steek gelaten te zijn en boosheid komen ook vaak voor. Net als slaapproblemen, concentratieproblemen, lusteloosheid en een veranderde eetlust.

Vaak beheerst de pijn van het verlies in het begin je leven en lijkt het wel alsof je de pijn bent. Na verloop van tijd verandert pijn zijn in pijn hebben. En tegelijkertijd worstel je om je leven weer op gang te krijgen.

 

Fasen van rouw

 

Hoewel iedereen op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo rouwt, zijn er ook overeenkomsten. Psychiater Elisabeth Kübler-Ross schreef hier uitgebreid over. Zij onderscheidde als fasen van rouw:

1. Ontkenning
2. Woede
3. Het gevecht aangaan
4. Depressie
5. Aanvaarding/acceptatie

Deze fasen lopen overigens vaak door elkaar heen.

 

Hoe laat je oude pijn los?

 

Een kant-en-klare, snelle oplossing voor rouw bestaat niet. Onderstaande tips kunnen je wél helpen om de eerste fasen van je rouwproces door te komen.

• Het loslaten van de pijn begint met het erkennen dat je in de rouw bent. En dat je dus van jezelf verdrietig mág zijn.
• De belangrijkste tip die ik hierover kreeg, en waar ik nu mensen mee help, is de uitspraak ‘go with the flow‘. Laat je meevoeren op het gevoel dat je op dit moment hebt en veroordeel het niet. Het voelen is juist een onderdeel van de heling van de wond.
• Deel je verdriet met anderen. Je verhaal kwijt kunnen is heel belangrijk om het verdriet een plek te geven. Maar dat hoeft niet bij iedereen. Zelf voel je het beste aan wat je met wie wilt delen. Geef dit mensen ook eerlijk aan.
• Gun jezelf de tijd om te rouwen en overhaast het niet. Je hebt namelijk de tijd nódig om van de wond te genezen. Het hoeft dus niet snel. Tijd heelt écht alle wonden.
• Kijk per dag hoe het met je gaat en probeer niet te denken aan de lange termijn. Je merkt op den duur dat er dagen komen dat het beter gaat. En dat het soms ook wel eens twee dagen achter elkaar goed gaat. Dit geeft je de moed en kracht om de slechte dagen door te komen. En het vertrouwen dat er na een slechte dag ook weer een goede komt.
• Zorg goed voor jezelf. Daarmee bedoel ik: zorg dat je naast het verdriet dat je hebt – en dat heel veel energie kost – ook dingen doet die energie opleveren. Dus: eet gezond, spreek af met vrienden, sport, wandel, besteed tijd aan je hobby’s…

 

Wanneer hulp bij rouwverwerking?

 

Als je alsmaar verdrietig blijft, kan het passend zijn om hulp bij rouwverwerking te zoeken. Dat geldt ook als het voelt alsof het leven geen zin meer heeft zonder diegene of datgene wat je verloor. Of als je het gevoel hebt dat je vastloopt en niet verder komt. Dan kan er sprake zijn van gestagneerde of uitgestelde rouw.

Samen met een rouwbegeleider kijk je waardoor het proces vastloopt: wat zijn de blokkades? Een methode die ik hiervoor gebruikt is ‘Verlies in beeld’. Via de opstelling van poppetjes maken we de blokkades inzichtelijk. Dit biedt aanknopingspunten om ze stap voor stap te doorbreken, waardoor de volgende fase van rouwverwerking op den duur wél in zicht komt.

 

Rouw gaat over

 

Hoe uitzichtloos het ook lijkt, er komt vrijwel altijd een tijd dat de gevoelens van rouw zakken en je weer ruimte krijgt voor de volgende stap in je leven.

 

Heb jij met rouw te maken (gehad)? Hoe was (of is) dat voor jou? Heb je tips voor anderen die jou geholpen hebben?