Veel stressbronnen? Test of je al aan je gezondheidstaks zit!

We stressen wat af met z’n allen. Ik, met twee arbeidsintensieve kleintjes (om op te vreten, dat gelukkig wel!), een blog en behoorlijk perfectionistisch, vorm daarop geen uitzondering. Maar: hoe weet je nu of je de stressbronnen in je leven nog wel aankunt of dat je in de gevarenzone zit om er ziek van te worden?

 

Om te beginnen: wat is stress?

 

Stress is een geestelijke en lichamelijke reactie die je krijgt als er iets verandert in je dagelijks leven (of dreigt te veranderen) en je je daaraan moet aanpassen. Een beetje stress kan geen kwaad en vinden veel mensen juist wel fijn: het geeft de nodige opwinding aan je leven. Het wordt wel een probleem als:

1. er te veel veranderingen na elkaar zijn;
2. je de verandering als bedreigend voor je welzijn ervaart;
3. je denkt dat je de dreiging niet aankunt.

 

De mate van stress die je dan krijgt, kan schadelijk zijn voor je gezondheid vanwege de lichamelijke reacties die dan optreden. Denk aan het onderdrukken van je immuunsysteem (dat je wapent tegen onder andere virussen en bacteriën), hoge bloeddruk (risicofactor voor hart- en vaatziekten) en stemmingsproblemen.

 

Stressbronnen: wat zijn de boosdoeners?

 

Waar krijg je ‘ongezonde’ stress van?

 

1. Ingrijpende gebeurtenissen, zoals het verlies van een partner of echtscheiding.
2. Een opeenstapeling van kleine dagelijkse irritaties, zoals de vaatwasser die kapot gaat, file, een deadline die moeilijk te halen is, geluidsoverlast van de buren.
3. Je eigen beoordeling van de gebeurtenissen. Niet iedereen ervaart ingrijpende gebeurtenissen en dagelijkse irritaties als even stressvol. Belangrijke factoren hierbij zijn:

 

• Hoe belangrijk het levensgebied voor je is waarin de gebeurtenis zich afspeelt. Zo geeft een blessure veel meer stress voor een topsporter dan voor iemand die af en toe wat beweegt. En voor sommigen is een echtscheiding een ramp; voor anderen een opluchting.
• De mate waarin je al overbelast bent.
• De onduidelijkheid van de situatie, waardoor je niet meteen weet hoe je moet reageren.
• De controle die je over de gebeurtenissen ervaart.

 

Bovendien: perfectionisten zijn sneller gestrest dan niet-perfectionisten. En mensen die denken ingrijpende levensgebeurtenissen helemaal onder controle te hebben, zien dit vaak te rooskleurig in. Objectieve metingen tonen bij hen vaak wel degelijk stressreacties aan.

 

En nu: aan het rekenen!

 

Een begrip in de psychologie is de Social Reajustment Rating Scale van Holmes en Rahe, beter bekend als de Holmes en Rahe Stress Schaal. Het duo bestudeerde in de jaren zestig duizenden ziektegeschiedenissen om te onderzoeken of stressvolle gebeurtenissen aan de ziekte konden hebben bijgedragen. Het antwoord was ‘ja’. Aan de hand hiervan stelden ze een lijst samen met 43 meer of minder ingrijpende levensgebeurtenissen, waaraan ze ‘stresspunten’ toekenden. Deze lijst is later ook op andere manieren onderzocht en bevestigd.

 

Volgens Holmes en Rahe hangt een score van minimaal 300 punten in twee jaar tijd vaak samen met ziekte, psychologische problemen, verkeersongelukken en sportongevallen.

 

• Heb je een stresspuntenscore van 300 of meer? Je loopt groot gezondheidsrisico!
• Ligt je score tussen de 150 en 300? Je gezondheidsrisico is matig (30% minder dan hierboven).
• Heb je een score van 150 of minder? Je hebt een bescheiden kans om ziek te worden door stress.

 

Dus: aan het rekenen! Staan er gebeurtenissen in de lijst die het afgelopen jaar in je leven speelden, of die het komende jaar gaan plaatsvinden? Tel dan de stresspuntenscores bij elkaar op.

 

Over de grote invloed van je eigen beoordeling van gebeurtenissen op de stress die je ervaart, was destijds nog niet zoveel bekend. Dus: trek naar eigen inzicht wat punten van je score af voor gebeurtenissen die je zelf niet als stressvol ervaart (zet je ‘rooskleurige bril’ daarbij even af…). Of: tel er punten bij op als je veel meer stress dan gemiddeld denkt te hebben. Dit laatste geldt ook voor een opeenstapeling van kleine dagelijkse irritaties, want daar richt de stress-schaal zich ook niet op.

 

Social Reajustment Rating Scale, Holmes & Rahe

 

Gebeurtenis	Score	Gebeurtenis	Score
Overlijden van de levenspartner	100	Kind verlaat huis	29
Echtscheiding	73	Andere verantwoordelijkheden op het werk	29
Scheiding van tafel en bed	65	Grote persoonlijke prestatie	28
Gevangenisstraf	63	Levenspartner start of stopt met werken	26
Overlijden van een dierbaar familielid	63	Beginnen of afronden van een opleiding	26
Letsel of ziekte	53	Verandering in levensomstandigheden	25
Huwelijk	50	Herziening van persoonlijke gewoontes	24
Ontslag	47	Problemen met de baas	23
Verzoening met de levenspartner	45	Verandering in werkuren of –omstandigheden	20
Pensionering	45	Verandering van school of opleiding	20
Verandering in de gezondheidstoestand van een familielid	44	Verandering van woning	20
Zwangerschap	40	Verandering in vrijetijdsbesteding	19
Problemen met de seksualiteit	39	Verandering in kerkelijke activiteiten	19
Nieuw familielid	39	Verandering in sociale activiteiten	18
Aanpassingen op het werk	39	Kleine hypotheek of lening	17
Veranderingen in de persoonlijke financiën	38	Verandering in slaapgewoontes	16
Overlijden van een goede vriend	37	Verandering in het aantal keren dat de familie bij elkaar komt	15
Ander werk	36	Verandering in eetgewoonten	15
Meer of minder ruzies met de levenspartner	35	Vakantie	13
Enorme hypotheek	32	Kerstmis	12
Huis door de bank overgenomen	30	Lichte wetsovertredingen	11
Moeilijkheden met schoonfamilie	29

 

En, zit je in de gevarenzone? Het is makkelijker gezegd dan gedaan…, maar kijk dan vooral of je wat aan de stressbronnen kunt doen, hulp kunt zoeken bij het omgaan ermee of nieuwe stressbronnen kunt voorkomen. Op gezondheidsproblemen zit je natuurlijk niet te wachten… Heb je ze al? Check dan eerst even dit voordat je ze het label ‘lichamelijke stressreactie’ geeft: misschien veroorzaak je de gezondheidsproblemen wel door je ongeschikte pogingen om van de stress af te komen, zoals roken, ongezond eten, hoog alcoholgebruik, weinig sport of slaap!

 

Hmm, te weinig sport en slaap komen mij heel bekend voor…

 

In ben benieuwd of de Holmes en Rahe Stress Schaal jou ook aan het denken heeft gezet!

 

[Bronnen: Psychologie, Marc Brysbaert, Wikipedia, NRC Handelsblad]