Verslaving: Het Tegenovergestelde Van Verbinding

Veel mensen denken dat je verslaafd raakt aan drank, drugs of geneesmiddelen vanwege de stofjes die erin zitten. Maar het gebrek aan verbinding met jezelf en anderen speelt misschien wel een veel grotere rol! Dit geldt ook voor het eindeloos checken van je smartphone, eet-, seks-, koop-, werk-, sport- en andere vormen van verslaving… Boegbeeld van deze visie is de Engelse schrijver en journalist Johann Hari.

 

Wanneer heb je officieel een verslaving?

De officiële definitie van verslaving (oftewel: ‘stoornis door het gebruik van middelen’) vind je in het ‘Diagnostic and statistical manual of mental disorders‘ (DMS5). Dit is het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen, dat de meeste (westerse) psychiaters en psychologen als leidraad gebruiken.

Om verslaafd te zijn, moet je volgens dit handboek aan een aantal van de elf onderstaande criteria voldoen. Voldoe je aan één of meer criteria, dan heb je een milde, bij vier of vijf een gematigde en bij zes of meer een ernstige verslaving.

 

De elf criteria voor verslaving zijn:

  1. Ik gebruik vaker en meer dan ik van plan was.
  2. Mijn pogingen om te minderen of stoppen zijn mislukt.
  3. Het gebruik, en herstel van het gebruik, kosten mij veel tijd.
  4. Ik heb een sterk verlangen om te gebruiken.
  5. Door het gebruik schiet ik thuis, op m’n werk of op school tekort.
  6. Ik blijf gebruiken, ook al geeft dat problemen op het relationele vlak.
  7. Hobby’s, sociale activiteiten of werk heb ik opgegeven door mijn gebruik.
  8. Ik gebruik voortdurend, zelfs wanneer ik daardoor in gevaar kom.
  9. Zelfs terwijl ik weet dat het lichamelijke of psychische problemen met zich meebrengt of verergert, blijf ik gebruiken.
  10. Ik heb steeds grotere hoeveelheden nodig om het gewenste effect (plezier/opwinding/onderdrukking van pijn of een negatieve stemming) te bereiken (tolerantie).
  11. Ik heb last van onthoudingsverschijnselen, die minder hevig zijn als ik meer van de stof gebruik.

 

Hoe kom je aan een verslaving?

Volgens Dick Trubendorffer, die hulp biedt bij verslaving, heeft een verslaving te maken met het ontwikkelen van een associatie tussen bepaalde gevoelens of situaties en het gebruik van een middel:

 

De meeste recente theorieën over verslaving stellen dat verslaving een ziekte is van koppeling. Veel interne (bv. onrustig gevoel) en externe ‘cues’ (bv. ruzie met een dierbare) zijn door de jaren heen gekoppeld aan het gebruiken van een middel. Het belangrijkste in deze visie is het ontkoppelen van de twee, door mensen aan te leren dat zij een dergelijke situatie best aankunnen zonder terug te vallen in verslaving.

 

Hoe kom je van een verslaving af?

Om van een verslaving af te komen, helpen de meeste verslavingsbehandelingen verslaafden met risico-inzicht, risicohantering en langetermijndenken. Maar helaas vaak zonder blijvend succes… Trubendorffer zegt hierover:

 

Een metafoor die vaak gebruikt wordt, is die van de ruiter en het paard. Het paard staat voor onze impulsen en driften, die – als het goed is – door de ruiter in bedwang worden gehouden. Iemand met een verslaving heeft een op hol geslagen paard: de ruiter heeft geen controle meer. Hierdoor komen ze nooit op de plek van bestemming aan. Het paard laaft zich aan de bloemen in de wei en de ruiter raakt het vertrouwen kwijt dat hij het paard op de weg kan houden.

De meeste verslavingsbehandelingen, die ‘evidence-based’ zijn, stellen dat je niet veel meer hoeft te doen dan het paard lang genoeg op de weg te houden om de ruiter weer aan vertrouwen te laten winnen en het paard te leren dat de beloning die wat verderop ligt (kilo’s haver, een merrie om te dekken, meedoen aan een toernooi etc.) meer waard is dan dat laffe bloemetje in de wei. Klinkt logisch. Werkt helaas lang niet altijd.

 

Johann Hari biedt perspectief bij terugval

Helaas blijken veel mensen terug te vallen na hun, in eerste instantie, succesvolle verslavingsbehandeling. Dit is eigenlijk eerder regel dan uitzondering… Trubendorffer:

 

Mijns inziens ligt het zwaartepunt van de behandeling op de verkeerde plek. We kunnen de ruiter wel meer trucs aanleren om dat paard in bedwang te houden, of het paard leren dat de bloemetjes op langere termijn echt zo goed niet meer smaken. Maar hoe zorgen we dat de ruiter en het paard krijgen wat ze nodig hebben?

Een verrassend nieuw perspectief op verslaving wordt geboden door Johann Hari. Op verschillende wijzen laat hij zien dat verslaving misschien wel niet zozeer sec te maken heeft met de afhankelijkheid van een bepaalde stof, maar meer met het gebrek aan verbinding. Zo zie ik dat ook vaak in mijn spreekkamer.

 

Wil je meer weten over verslaving als gebrek aan verbinding? Kijk dan deze aanbevelenswaardige video om te weten hoe het zit!

 

Ik ben benieuwd of dit blogbericht jouw kijk op drank, drugs en andere vormen van verslaving heeft veranderd!

Over gebrek aan verbinding gaat ook dit blogbericht: ‘Afkomen van eenzaamheid? 5 profs adviseren je hóé

[Bronnen: Artikel ‘Verslaving als ziekte van koppeling‘, aan mij verstrekt door Trubendorffer; Tijdschriftvoorpsychiatrie.nl; Jellinek.nl]

Wat denk jij?

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

14 Comments
  • Roos
    maart 14, 2019

    Kan ik dat filmpje nog ergens terugvinden?

    • Miriam
      maart 18, 2019

      Bedankt voor de attendering, Roos! Ik heb ‘m er opnieuw opgezet.

  • cassandra
    juli 3, 2017

    Zeer verhelderend. Ik heb gelukkig geen last van verslavingen.

  • Lonneke
    juni 30, 2017

    Ja ik denk dat er meer voor nodig dat alleen dit artikel/blog. Zeker met een hele zware verslaving. Ik heb iemand dichtbij die verslaafd is en nu opgegeven is. Maar een artikel, de liefde van familie, hulp van artsen niets heeft geholpen… Iemand moet het ook zelf willen en er voor open staan. Het is erg als iemand verslaafd is maar het is net zo erg voor de mensen/kinderen die daar naast staan of leven.

    • Miriam
      juli 4, 2017

      Helaas is dat zo… Wat een moeilijke situatie. Ik wens je veel sterkte!

  • Daphne
    juni 30, 2017

    Heel bijzonder om te lezen. Mooie diepgang!

  • Diana
    juni 29, 2017

    Heb beetje dubbel gevoel erbij maar dat komt omdat ik ook een verslaving heb. Komen idd veel emoties bij kijken maar ben zelf niet zo van de DSM en kijk meer naar wat en hoe het komt. Zo opsomming van criteria is voor mijn gevoel heel kort. Maar goed komt omdat ik veel mensen met een zware verslaving ken en iedereen is er op zijn eigen manier afgekomen. Is wel een interessant artikel wat je aan het denken zet.

    • Miriam
      juni 30, 2017

      Bedankt voor je reactie uit eigen ervaring! Het accent ligt in dit blogbericht op verslaving als gebrek aan verbinding. Maar ik ben het met je eens dat het belangrijk is om te achterhalen welke gevoelens je met je verslaving probeert te maskeren en waarom.

  • Annemarel
    juni 27, 2017

    Wow. Ik ben echt totaal onder de indruk. Heb het filmpje gelijk gedeeld met een aantal mensen. Super interessant artikel en verhelderend. Ik weet mijn mijn drang naar mijn telefoon al wel aan verveling (schreef er al ooit eens een blog over), maar dat het echt zo in elkaar zat had ik nooit gedacht.

    • Miriam
      juni 27, 2017

      Bedankt voor je enthousiaste reactie 🙂 Leuk om te horen dat je er wat aan hebt!

  • nicole
    juni 27, 2017

    Ik vind dit een interessant perspectief. Meestal wordt inderdaad ingezet op het aanleren van andere copingmechnismes.

  • Joandi Loes Tholen
    juni 27, 2017

    Ik ben ontzettend bang van verslavingen. Gelukkig heb ik er geen één. Ook nooit gehad. Maar het lijkt me doodeng als je ermee moet battlen.

  • Hellen
    juni 27, 2017

    Wat een handige en informatieve blog over verslaving. Men denkt inderdaad dat een verslaving komt door stofjes etc, maar er komt veel meer bij kijken. Ik zal je pagina in de gaten houden, vind dit altijd erg interessant.

    • Miriam
      juni 27, 2017

      Thanks, leuk dat jij je ook voor het onderwerp interesseert!

Passievoorpsychologie.nl is een blog met interessante psychologische weetjes over jezelf en relaties. Voor wie geïnteresseerd is in psychologie, maar geen tijd heeft voor een hele studie. Feiten, tips, ervaringen, reviews… Alles wat je eigenlijk zou moeten leren op de middelbare school!

Vorige
5 Boeken Die Psychologen Iedereen Aanraden (2)
Verslaving: Het Tegenovergestelde Van Verbinding

My Facebook Page